در سلسله مقالات بیوموز میخواهیم انواع روشهای مطالعاتی موفق در جهان و ایران را مورد بررسی قرار دهیم.

این روش هم مانند روش های نقشه ذهنی و PQ3R یکی از بهترین روشهای مطالعاتی برای تثبیت اطلاعات میباشد.

مطلب زیر از کتاب زمینه روان‌شناسی “هیلگارد” تهیه شده که می‌‌تواند پاسخگوی برخی از پرسش های مربوط به شیوه های مطالعاتی باشد. با هم این مطلب را مرور می‌‌کنیم:

مطالعه و خواندن بدون فراموشی، از اهداف مهم در یادگیری و حافظه است. در این جا با تکنیک ” PQRST” که مخفف آن در زبان انگلیسی،(“Preview” مرور اجمالی، “Question” سوال، “Read” خواندن، “Self-recitation” تلقین و تکرار “Test” آزمون است) آشنا می‌‌شوید:

 

مرحله‌ P؛ (Preview) یا مرور اجمالی:

در اولین گام مطالعه، مروری اجمالی بر کل مطالب مورد مطالعه کنید تا از موضوعهای اصلی آن تصوری پیدا کنید. این کار را می‌‌توان با خواندن رئوس مطالب و سپس گفتارهای اصلی و تصاویر و عکس های آن انجام داد. مهم‌ترین جنبه مرحله مرور اجمالی این است که می‌‌توان خلاصه مطالب را در پایان هر فصل به دقت خواند و در مورد هر یک از نکاتی که در این خلاصه آمده است تامل کرد. خواه ناخواه به ذهنتان خطور می‌‌کند که باید پس از خواندن مطالب جواب را پیدا کرده باشید و دستاورد این مرحله، به دست آوردن دید کلی نسبت به عناوین فصل‌ها و نحوه سازماندهی آنهاست.

 

مرحله Q؛ (Question) یا پرسش کردن:

عناوین اصلی مطالب را به یک یا چند پرسش تبدیل کنید؛ پرسش هایی که با خواندن آن گفتارها، به پاسخ آنها دست می‌‌یابید. باید از خود بپرسید: ” مطالب عمده ای که مولف می‌‌خواهد در این گفتار بیان کند، چیست؟”

 

مرحله R؛ (Read) یا خواندن:

در این مرحله، گفتار مورد نظر را با دقت به معنای آن بخوانید و بکوشید جواب پرسش هایی را که در مرحله Q مطرح کرده بودید بیابید، لذا باید در مورد آنچه که در دست مطالعه دارید تامل کنید و آن را به مطالب دیگری که می‌‌دانید ارتباط دهید. پس می‌‌توان واژه‌ها یا عبارات کلیدی را در متن علامت زد. اصولا می‌‌بایست ۱۰ الی ۱۵ درصد متن را علامت زد زیرا در این مرحله، هدف این است که واژه‌ها یا مطالب اصلی متن مشخص شود تا بعد بتوانید آنها را مرور کنید. تا وقتی تمام گفتار و مطالب کلیدی آن را نخوانده اید یادداشت برندارید این کار کمک می‌‌کند اهمیت نسبی هر نکته را دریابید.

 

مرحله S؛ (Self-Recitation) یا تلقین و تکرار:

پس از به پایان رساندن مطالعه مطالب بکوشید تا نکات عمده آن را به یاد آورید و اطلاعاتی را که در آن مطرح شده است از حفظ بیان کنید، درس پس دادن به خود، روش بسیار موثری برای تثبیت مطالب در حافظه است. مطالب را به زبان خودتان بیان کنید و اطلاعات مطرح شده را از حفظ بگویید. در نبود افراد بهتر است با صدای بلند این کار را انجام دهید اما اگر افراد دیگری هم حضور دارند می‌‌توانید این کار را در ذهنتان انجام دهید. مطلب را با متن مقابله کنید تا مطمئن شوید که آنها را درست و کامل به یاد آورده اید. با تکرار یا از برکردن مطالب، متوجه می‌‌شوید که چه چیزهایی را به خاطر نسپرده اید. این کار به شما کمک می‌‌کند تا اطلاعات را در ذهن خود سازماندهی کنید. پس از آنکه گفتار اولی به پایان رسید می‌‌توانید به گفتار بعدی بپردازید و باز هم مراحل S.R.Q را در مورد آن به کار بندید. همین روش را تا پایان گفتارهای یک فصل اعمال کنید.

 

مرحله T؛ (Test) یا آزمون:

پس از پایان مطالعه یک فصل، باید از خودتان امتحان بگیرید و کل مطالب فصل را مرور کنید. بنابراین یادداشت های خود را دوره کنید و ببینید که آیا نکات اصلی را به یاد می‌‌آورید یا نه؟ بکوشید تا دریابید که مطالب مختلف فصلها چه ارتباطی با هم دارند؟ در مرحله T ، ممکن است برای یافتن مطالب و نکات کلیدی به کل فصل مراجعه کنید و در این مرحله باید خلاصه فصل‌ها را بخوانید، همچنین به هر مدخلی جزئیات بیشتری بیفزائید. مرحله T را نباید به شب امتحان موکول کرد، بهترین زمان برای اولین مرور هر فصل، بلافاصله پس از خواندن آن است.

پژوهش‌های انجام شده نشان می‌‌دهد که روش (PQRST) بسیار مفید بوده است، به گونه ای که بر روخوانی ساده مطالب فصل، از ابتدا تا انتها ارجحیت دارد، مرحله تلقین و تکرار در این روش بسیار مهم است. به جای چند بار خواندن مطالب بخش عمده زمان مطالعه را برای حفظ کردن فعالانه مطالب صرف کنید.

بر اساس پژوهش‌های انجام شده، خواندن دقیق خلاصه مطالب هر فصل، پیش از خواندن آن، بهره وری مطالعه را بسیار بیشتر می‌‌کند. خواندن خلاصه هر فصل سبب می‌‌شود که کل مطالب آن در ذهن سازماندهی شود. حتی اگر نخواهید از تمام مراحل روش (PQRST) پیروی کنید خوب است به اهمیت تلقین و تکرار و خواندن خلاصه مطلب فصل برای ورود به مطلب توجه خاصی مبذول کنید.

 

 

 

روش مطالعه PQRST چیست و چه تاثیری بر کیفیت مطالعه و یادگیری دارد؟

احتمالا شما نیز بارها و بارها تلاش کرده‌اید که پس از پایان یک کتاب ( چه درسی و چه غیردرسی )، تمامی مطالب آن را به یاد آورید. اما هرگز موفق به انجام این کار نشده‌اید. روش مطالعه PQRST همان چیزی است که بسیاری از محصلان و حتی مردم عادی به دنبال آن هستند.

مشکل اصلی بسیاری از ما این است که نمی‌توانیم به یاد بیاوریم چه مطالبی در کتاب گفته شده بوده و از آن مهمتر اطلاعات خود را به آنها انتقال دهیم. دلیلش این است که روش مطالعه ما اشتباه بوده است. شاید تلاش زیادی می کردید و حتی یک کتاب را چندین بار هم می خواندید، اما در نهایت باز هم چیزی یادمان نمی ماند.

اما امروز می خواهیم روشی را به شما بگوییم تا با استفاده از آن، بتوانید سطح کیفی مطالعات خود را به شدت افزایش دهید. اگر می خواهید با این روش شگفت انگیز آشنا شوید و کیفیت مطالعه خود را افزایش دهید، این مقاله را از دست ندهید.

اهمیت مطالعه به روش PQRSTاهمیت روش مطالعه PQRST
مک لوهان جمله معروفی دارد که می گوید: ” کیفیت زندگی شما را دوچیز تعیین می کند؛ کتاب هایی که می خوانید و انسان هایی که ملاقات می کنید.

همین یک جمله نشان می دهد که مطالعه کتاب تا چه اندازه می تواند در زندگی شما تاثیرگذار باشد و باعث شود که کیفیت زندگی شما از هر لحاظ بهتر شود. مطالعه همچنین موجب تقویت حافظه کوتاه مدت شما هم می‌شود. هنگامی که کتاب می خوانید، دائماً در حال ارسال اطلاعات به مغز خود هستید.از آن جایی که مغز و حافظه مدام برای پیشرفت باید کار کنند، با ارسال مداوم اطلاعات باعث می شوید که کارایی حافظه به شدت افزایش یابد و در نتیجه حافظه شما تقویت شود.

اما خواندن کتاب، به همین آسانی هم نیست. اگر روش صحیح مطالعه را ندانید، امکان ندارد بتوانید تغییر بزرگی در زندگی خود ایجاد کنید.

 

روش مطالعه PQRST چیست و توسط چه کسی ابداع شد؟روش مطالعه PQRST 1

روش مطالعه PQRST در سال ۱۹۵۳ توسط یک تیم روانشناسی با مدیریت دکتر ارنست هیلگارد ابداع شد. آنها نتایج تحقیقات خود در زمینه روش های مطالعه را در کتابی به نام ” زمینه روانشناسی : ارائه کردند. این کتاب از زمان تالیف، تاکنون بارها تجدید چاپ شده است.

شیوه مطالعه PQRST ، یک روش فوق‌العاده برای مطالعه بدون فراموشی می باشد. طبق بررسی های انجام شده، این روش موثرترین شیوه مطالعه مبتنی بر ذهن می باشد. زیرا با استفاده از آن، می توانید مطالب را خیلی زود به خاطر بسپارید و آنها را در حافظه بلندمدت خود ذخیره نمایید.

این تکنیک مطالعه شامل ۵ قسمت می باشد که عبارتند از:

مرور سریع و اجمالی یا Preview
پرسش یا Question
خواندن یا Read
تکرار و تلقین یا Self-recitation
آزمون یا Test
شروع مطالعه به روش PQRST
برای استفاده از این روش که یکی از بهترین تکنیک‌های مطالعه محسوب می شود، باید مراحل زیر را به ترتیب انجام دهید:

۱- مرحله P یا مرور اجمالی مطالعه

در این مرحله، شما می بایست یک دید کلی از محتوای کتاب به دست آورید. برای این کار، پیشنهاد می کنیم فهرست کتاب را مطالعه کنید و سپس به صفحه مربوط به هر سرفصل بروید و با خواندن تیتروار مطالب آن، درک کاملی از مفهوم کتاب به دست آورید.

توجه داشته باشید که در مرحله Preview قرار نیست کتاب را به صورت کامل بخوانید و تک تک جزئیات آن را درک کنید. هدف ما این است که مقصود نویسنده از تالیف این کتاب را تا حدی متوجه شویم. سپس با استفاده از مراحل بعدی، به عمق ماجرا پی ببریم. اگر کتاب موردنظر دارای تصاویر و نمودارهای مختلف می باشد، حتما لحظاتی را به بررسی آنها اختصاص دهید. معمولا تصاویر و نمودارهای موجود در هر کتاب، به تنهایی مفهوم جذابی را ارائه می کنند.

با انجام مرحله اول، یعنی مرور اجمالی، علاوه بر احتمال افزایش درک مطلب ممکن است که یک نقشه کامل در ذهن شما شکل بگیرد و ذهن شما به طور کامل درک کند که قرار است چه موضوعاتی را از این کتاب دریافت کند.

۲- مرحله Q یا پرسش 

اگر برای اولین بار است که در حال استفاده از روش مطالعه PQRST هستید، در مرحله پرسش به اشتباهات فاجعه بار خود در حین مطالعه پی می برید. این اتفاق به این دلیل میفتد که در این مرحله شما تازه متوجه می‌شوید که چیزهایی که در مرور اجمالی خوانده‌اید را نمی‌توانید به یاد بیاورید. زیرا مطالب را با دقت و عمقی نخوانده‌اید.

در مرحله پرسش، شما باید از آنچه تاکنون خوانده‌اید ( عناوین و سرفصل های اصلی)، سوالاتی طرح کنید و سعی کنید که با پاسخ صحیح به آنها، هدف دقیق نویسنده از تالیف کتاب را متوجه شوید. البته پاسخ به سوالات طرح شده را پس از انجام مرحله سوم می توانید انجام دهید.

این مرحله، به خصوص در مطالعه کتب درسی، باعث افزایش انگیزه و همچنین برانگیخته شدن حس کنجکاوی شما می شود. هنگامی که توانستید به تمامی پرسش های خود پاسخ صحیح بدهید، به ادامه مطالعه علاقه مند می شوید.

۳- مرحله R یا خواندن

همانطور که در مرحله قبل گفته شد، پس از طرح سوالات در رابطه با مطالب کتاب، شما می بایست کتاب را به صورت دقیق و با تمامی جزئیات بخوانید و سپس به سوالات طرح شده پاسخ کامل دهید. پیشنهاد می کنیم که هنگام مطالعه با روش PQRST ، بخش های مهم کتاب را با مداد علامت بزنید و یادداشت برداری کنید تا در مراحل بعدی، مجدداً آنها را مرور کنید.

 

خواندن

پس از انجام صحیح و کامل مرحله سوم، اطلاعات اولیه‌ای که در مرور اجمالی دریافت کرده‌اید، با اطلاعات کامل در مرحله خواندن با هم ترکیب شوند و یک دید کامل و بدون نقص از کتاب دریافت کنید. پس از پایان مرحله سوم، احتمالا می توانید دانسته های خودتان را با دیگران به اشتراک بگذارید.

اما یک مشکل بزرگ وجود دارد! در حال حاضر، تمامی اطلاعات کتاب در حافظه کوتاه مدت شما ذخیره شده‌اند و اگر مقاله همین وب سایت در مورد انواع حافظه را بخوانید، متوجه می شوید که اطلاعات مدت زمان بسیار کمی در حافظه کوتاه مدت شما باقی می مانند و خیلی زود از بین می روند. برای حل این مشکل و تقویت حافظه برای درس خواندن نکته بعدی را بخوانید.

 

۴- مرحله S یا تلقین و تکرار

حالا وقت آن رسیده تا اطلاعات را به حافظه بلند مدت خود ارسال کنید. البته روش های زیادی برای این کار وجود دارد. پس از پایان مطالعه کتاب، برای افزایش کیفیت یادگیری در روش PQRST ، می بایست هرچه تا به حال خوانده‌اید را در ذهن خود و یا با صدای بلند تکرار کنید. البته قطعا خط به خط کتاب را نمی توانید از حفظ بگویید.

منظور ما این است که چکیده ای از آموخته های خودتان را به یاد آورید. این روش را باید بدون نگاه کردن به مطالب کتاب انجام دهید. یک روش بهتر برای تسریع در ارسال اطلاعات به حافظه بلندمدت و ذخیره سازی دایمی آنها، آموزش دادن مطالب کتاب به دیگران است.

بر اساس هرم یادگیری که یکی از مقالات پربازدید همین سایت می باشد، آموزش دادن به دیگران تا ۹۰% می تواند قدرت یادگیری شما را افزایش دهد. سعی کنید مطالب را بسیار ساده کنید و آنها را به زبان خودتان بیان کنید. حتما نباید به صورت ادبی جملات را تکرار کنید. تجربه نشان داده که هرچه مطالب خوانده شده را بتوانید به زبان محاوره ای که در طول روز از آن استفاده می کنید، تکرار، خیلی راحت تر می توانید مطالب را در حافظه خود ذخیره کنید.

 

۵- مرحله T یا آزمون آزمون گرفتن در روش مطالعه PQRST

سرانجام، در مرحله تست و یا آزمون، باید پس از مطالعه عمیق هر فصل، از خودمان یک آزمون کوچک بگیرید. هدف ما از انجام آزمون، این است که ببینیم چه میزان از مطالب کتاب را درک کرده‌ایم و تا چه میزان می توانیم از آنها استفاده کنیم.

اما برگزاری آزمون یک شرط دارد. آن هم اینکه شما باید واقعا تمامی مطالب کتاب را خوانده باشید. یادداشت برداری کرده باشید و قسمت های مهم را نیز خلاصه نویسی کرده باشید. در این صورت، آماده انجام یک آزمون بسیار مهم خواهید بود.

اگر این روش را به درستی و با دقت فراوان انجام دهید، ۴ مرحله قبلی بی اثر خواهند بود. زیرا تا مرحله ۴، تنها مطالب را می خواندید و مرور می کردید. اما هرگز نمی توانستید تشخیص دهید که آیا واقعا به طور کامل مفهوم کتاب را درک کرده‌اید یا خیر؟ اگر محصل هستید، توصیه می شود که مرحله تست را به شب قبل از امتحان موکول نکنید و حداقل ۲ روز مانده به امتحان، این تست را از خود بگیرید تا فرصت برای برطرف کردن ضعف‌های خود داشته باشید.

 

نکات پایانی روش مطالعه PQRST مطالعه و درس خواندن

هیچ راه میانبری وجود ندارد. تنها راه شما این است که برای مطالعه موثر، از روش PQRST استفاده کنید. از سال ۱۹۵۳ تاکنون، به جرئت می توان گفت که این تکنیک، قدرتمندترین تکنیک مطالعه برای افزایش قدرت یادگیری مغز می‌باشد.

همانطور که ذر ابتدای مقاله هم گفتیم، اصلا مهم نیست چه کتابی می خوانید. مهم این است که چگونه آن را می خوانید! در نهایت، اگر محصل هستید، این روش به شما کمک می کند نتایج فوق‌العاده‌ای در امتحانات خود بگیرید. اگر خیلی وقت است که دوران تحصیل شما تمام شده و اکنون در حال مطالعه کتاب های غیردرسی هستید، این روش به شما کمک می کند تا درک عمیقی از آنچه می خوانید پیدا کنید.